برای شناخت سرطان پروستات در ابتدا باید بدانیم که پروستات چیست. پروستات غده‌ای است که در بدن مردان قرار دارد و وظیفه‌ی اصلی غده‌ی پروستات ساخت مایع منی است؛ مایعی که وظیفه‌ی نگه‌داری و تغذیه اسپرم‌ها را بر عهده دارد. پروستات در زیر مثانه قرار دارد و اطراف بخش ابتدایی مجرای ادراری را فرا میگیرد که از مثانه جدا میشود. پروستات به‌طور معمول به اندازه‌ی یک گردو است و با بالا رفتن سن، بزرگتر میشود.
در این مقاله از دکتر مهناز شکروی با سرطان پروستات ، علائم و راههای درمان آن بیشتر آشنا می شویم.تا انتهای این بخش با ما همراه باشید .
سرطان پروستات چیست؟
سرطان غده پروستات به‌مانند سایر سرطان‌ها، حاصل تکثیر و تولیدمثل بی‌رویه و توده‌ای سلول‌های پروستات است. در علم پزشکی، به حالت رشد و تکثیر بیش‌ازاندازه و خارج از کنترل سلول‌ها، سرطان می‌گوید. سلول‌های سرطانی هر بافت و اندام شبیه به سلول‌های همان بافت بوده اما ساختار و عملکردشان با سلول‌های سالم متفاوت است.
پروستات نام یک غده کوچک و گردو مانند در اندام تناسلی مردان است که وظیفه آن تولید منی، تغذیه و محافظت از اسپرم‌ها است. ادرار در مسیر خروج خود از کلیه به سمت مثانه و خارج از بدن، از مجرایی در قسمت مرکزی پروستات عبور کرده و دفع میشود. به‌همین دلیل افرادی که سرطان غده پروستات دارند در دفع ادرار با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌شوند.
این سرطان دومین سرطان شایع در مردان پس از سرطان ریه است و در مراحل اولیه خود هیچ علائمی ندارد؛ اما اگر بیماری پیشرفت کند ممکن است آسیب جدی به غده پروستات و آلت تناسلی وارد کرده و حتی به دیگر نقاط بدن نیز سرایت کند. غده پروستات با افزایش سن بزرگتر میشود به همین دلیل در مردان بالای ۵۰ سال احتمال ابتلا بسیار بیشتر میشود. سرطان پروستات در جوانان بسیار نادر است.
علائم سرطان پروستات
این سرطان در مردان، ممکن است در مراحل اولیه بدون هیچ علائمی باشد. اما در مراحل پیشرفته تر نشانه های زیر ممکن است بروز دهد:
- مشکل در ادرار کردن
- خون در ادرار
- خون در مایع منی
- درد در ناحیه لگن و کمر
- اختلال در نعوظ
- کاهش اشتها و کاهش وزن به طور جدی
- درد در هنگام انزال
- تکرر ادرار
علت سرطان پروستات چیست؟
بر اساس گفته webMD، علل سرطان پروستات به طور دقیق نامشخص است. اما پزشکان می‌دانند که سرطان هنگامی آغاز میشود که برخی از سلول‌های پروستات از حالت طبیعی خارج می‌شوند. این اختلال احتمالا بر اثر جهش در DNA برخی سلول‌ها و در نتیجه آن رشد و تقسیم سریع‌تر آنها شروع میشود و سپس با مرگ سلول‌های طبیعی و تجمع سلول‌های غیرطبیعی نامیرا توده‌ای تشکیل میشود که به آن تومور می‌گوییم. این سلول‌های تومورال می‌توانند تا حدی رشد کنند که به بافت‌های اطراف تهاجم پیدا کنند. همچنین برخی از این سلول‌ها ممکن است جدا شده و به سایر نقاط بدن رفته و باعث متاستاز سرطان شوند.
عوامل خطر سرطان پروستات
عوامل خطر ایجاد سرطان پروستات هستند که احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهند:
- سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان افزایش می‌یابد. با افزایش سن بیش از ۵۰ احتمال سرطان پروستات به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.
- نژاد: دیده‌شده‌است که به دلایل نامشخص احتمال ابتلا به این بیماری در مردان سیاه‌پوست بیش از سایر مردان است. بنابراین نژاد از دلایل ابتلا به سرطان پروستات است.
- سابقه خانوادگی: اگر در خانواده مردی مبتلا به سرطان پروستات شود، خطر ابتلا در سایر مردان خانواده افزایش می‌یابد. همچنین سابقه خانوادگی وجود ژن‌هایی که احتمال سرطان سینه را افزایش می‌دهند (BRCA1 یا BRCA2) یا سابقه خانوادگی نزدیک سرطان سینه، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.
- رژیم غذایی: با وجودی‌که علت این ارتباط نامشخص است دیده شده‌است که سرطان در کشورهایی که مصرف گوشت و لبنیات پرچرب بالاست بیشتر دیده میشود. همچنین رژیم غذایی که میوه و سبزیجات کمی داشته باشد خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- چاقی: مردان چاقی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده میشود با احتمال بیشتری دچار انواع پیشرفته هستند که به درمان به سختی پاسخ می‌دهند.
برخی عوامل از جمله سیگار کشیدن، التهاب پروستات، بیماری‌های منتقله از راه جنسی، وازکتومی و مواجهه با برخی مواد شیمیایی، نیز به عنوان عوامل خطر ابتلا به سرطان مطرح هستند اما هنوز تاثیر آنها به طور دقیق مشخص نشده‌است.
مراحل سرطان غده پروستات
متأسفانه سرطان غده پروستات کشنده است و احتمال مرگ در سرطان پروستات کاملاً وجود دارد. سرطان پروستات در مردان به‌طور کلی در ۴ گرید، به مراحل زیر تقسیم میشود:
1-گرید یک سرطان پروستات
در گرید یک بیماری محدود به بافت خود غده پروستات است و در معاینه مقعدی و عکس‌برداری، هیچ تومور و علائمی تشخیص داده نمی‌شود.
2- گرید دو سرطان پروستات
این گرید خود به ۳ زیرگرید به ترتیب زیر دسته‌بندی میشود
-گرید 2A : بیماری در حال پیشرفت است و نیمی از لوب پروستات را درگیر کرده است
-گرید 2B : بیماری در حال پیشرفت است و هردو لوب غده پروستات را درگیر کرده است
-گرید 2C : غده پروستات کاملاً درگیر شده و رشد توده‌ای سلول‌ها افزایش یافته است
3- گرید سه سرطان پروستات
گرید ۳ نیز به ۳ زیرگرید تقسیم میشود:
-گرید 3A : بیماری همچنان در حال پیشرفت اما محدود به بافت پروستات است
-گرید 3B : بیماری به خارج از غده پروستات سرایت کرده اما هنوز به بافت‌های مجاور نرسیده است
-گرید 3C : توده سرطانی به بافت‌های اطراف و لوله‌های منی سرایت کرده است
4- سرطان غده پروستات گرید چهار، سرطان پروستات پیشرفته
گرید چهار شامل ۲ زیرگرید است:
-گرید 4A : سرطان به کاملاً غدد لنفاوی و بافت‌های مجاور سرایت کرده است
-گرید 4B : در این مرحله سرطان کاملاً پیشرفت کرده و به غدد لنفاوی و استخوان‌های مجاور رسیده است
تشخیص گرید بیماری در درمان سرطان غده پروستات بسیار مهم خواهد بود.
پیشگیری
درصورت رعایت موارد زیر، می‌توان خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش داد:
-غربالگری توسط آزمایش های PSA و Free PSA به‌صورت دوره ای برای افراد بالای ۴۰ سال و افراد مشکوک زیر ۴۰ سال
-مصرف رژیم غذایی سالم حاوی میوه و سبزیجات
-انتخاب غذاهای غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی جهت حفظ میزان لازم از ویتامین‌ها در بدن
-انجام منظم ورزش، برخی شواهد دال بر این است در مردانی که ورزش نمی‌کنند سطح PSA نسبت به مردانی که ورزش می‌کنند بالاتر است. به طبع خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان ورزشکار کمتر است.
-حفظ وزن در محدوده طبیعی
درمان سرطان پروستات
درمان سرطان پروستات با توجه به نوع ، اندازه و تهاجمی بودن تومور و همچنین سن ، ویژگی ها و وضعیت کلی بیمار به صورت جداگانه برنامه ریزی می شود. فرآیند درمان ممکن است شامل یک یا چند گزینه زیر باشد:
- کنترل منظم: برای گروه بزرگی از بیماران مبتلا به سرطان پروستات ، هرگز نیازی به درمان نخواهد بود. اینها مردانی هستند که دارای تومورهای با گرید و سرعت پیشرفت پایین بوده یا دارای “بیماری بالینی ناچیز” هستند. این بدان معناست که این سرطان هیچ گاه علائمی ایجاد نکرده و به احتمال زیاد هرگز به بیمار صدمه نمی زند یا زندگی او را تهدید نمی کند. این گروه از بیماران به دقت تحت نظارت قرار گرفته و اگر بیماری به یک تهدید واقعی تبدیل شود ، به موقع درمان صورت میگیرد. تقریباً 3/2 بیمارانی که تحت کنترل منظم هستند هرگز نیازی به درمان فعال ندارند و بنابراین ، از عوارض جانبی درمان غیر ضروری نیز در امان می باشند.
- درمان NanoKnife : این یک روش ایمن برای درمان کانونی سرطان پروستات است که به عنوان جایگزین جراحی در بیماران منتخب استفاده می شود. روش NanoKnife از پالس های الکتریکی کوتاه و کم انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. از آنجا که این روش باعث گرم شدن و تغییر دما در بافت ها نمی شود ، می توان از آن برای تومورهای واقع در نزدیکی اعصاب و مجرای ادرار استفاده کرد.
- عمل جراحي: این روش موثرترین گزینه درمانی برای سرطان محدود به غده پروستات می باشد. همچنین در بیماران مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته همراه با سایر گزینه های درمانی استفاده می شود. جراحی سرطان پروستات معمولاً به معنی برداشتن غده پروستات است که پروستاتکتومی رادیکال نامیده می شود. این جراحی را می توان به صورت جراحی باز یا لاپاراسکوپی انجام داد. پروستاتکتومی رادیکال با روش Nerve-Sparing اغلب در Acibadem برای بیماران مناسب جراحی انتخاب می شود. در موارد منتخب ، این روش درمان موثرتری را تضمین کرده و شانس بیشتری برای حفظ عملکردهای ادراری و جنسی پس از بهبودی را در اختیار بیماران قرار می دهد.
- پرتودرمانی: این روش به عنوان یک درمان درمانی برای سرطان موضعی پروستات یا به عنوان روشی جهت کاهش بلر تومور و یا به عنوان درمان تسکینی برای بیماران مبتلا به سرطان موضعی پیشرفته یا متاستاتیک استفاده می شود.هر دو روش پرتودرمانی با استفاده از جدیدترین دستگاه های پرتودرمانی و براکی تراپی (دانه های رادیواکتیو که به صورت محلی در داخل بدن قرار می گیرند) در Acibadem انجام می شود.
- درمان دارویی: برخلاف سایر گزینه های درمانی که به صورت محلی (لوکال) استفاده می شود ، داروهای مورد استفاده برای مدیریت سرطان پیشرفته پروستات ، جهت رسیدن به سلول های سرطانی در سراسر بدن مورد استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل، این روش درمانی سیستماتیک نامیده می شود. در این نوع از درمان گزینه های مختلفی از جمله هورمون درمانی با هدف کاهش تولید هورمون مردانه تستوسترون ( که باعث تحریک رشد سلول های سرطانی پروستات می شود) ، شیمی درمانی که از طریق دهان یا تزریق انجام می شود و ایمونوتراپی یا درمان هدفمند که می تواند برای بیماران خاص اعمال شود وجود دارد. انکولوژیست های مجرب در Acibadem می توانند بهترین گزینه درمانی را برای هر بیمار با توجه به تجربه خود انتخاب کنند.
- درمان با لوتتیوم 177 PSMA : این روش گزینه درمانی نوین در زمینه پزشکی هسته ای میباشد. هنگامی که سایر گزینه ها با شکست مواجه شوند ، برای بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات ، که به آن سرطان پروستات متاستاتیک نیز گفته می شود ، از این روش استفاده میشود. آنتی ژن غشای اختصاصی پروستات (PSMA) یک نشانگر خاص است که در سطح سلول های سرطانی پروستات ، از جمله متاستازها در سراسر بدن یافت می شود. ایزوتوپ رادیواکتیو Lutetium-177 با تزریق به جریان خون بیمار تزریق می شود. این ماده می تواند با مولکول های گیرنده های PSMA را در سلول های سرطانی ، در هر کجای بدن که هستند ، ترکیب شده و به آنها متصل شوند. از این رو ، سلول های سرطانی به طور هدفمند نشانه گیری شده و با تابش از بین می روند. درمان با Lu-177 PSMA به بقای طولانی مدت و بهبود کیفیت زندگی حتی در بیماران مبتلا به سرطان پروستات متاستاتیک مقاوم به درمانهای هورمونی کمک می کند.
